Toelichting geconsolideerde balans en winst-en-verliesrekening
in duizend €, tenzij anders vermeld
- 1 Materiële vaste activa
Bedrijfs- terreinen
Bedrijfs- gebouwen
Andere vaste bedrijfs- middelen
Totaal
Boekwaarde 1 januari 2015
5.460
3.240
20.189
28.889
Investeringen
1.719
1.149
11.725
14.593
Herwaardering
(47)
-
-
(47)
Valutacorrecties
-
-
82
82
Desinvesteringen
-
-
(591)
(591)
Afschrijvingen
-
(390)
(8.016)
(8.406)
Boekwaarde 31 december 2015
7.132
3.999
23.389
34.520
Cumulatieve afschrijvingen
-
6.343
70.314
76.657
Cumulatieve herwaardering
(3.750)
-
-
(3.750)
Aanschaffingsprijs
3.382
10.342
93.703
107.427
Boekwaarde 1 januari 2016
7.132
3.999
23.389
34.520
Acquisities
-
-
293
293
Investeringen
-
239
12.899
13.138
Valutacorrecties
-
-
(1)
(1)
Desinvesteringen
-
-
(325)
(325)
Afschrijvingen
-
(255)
(9.300)
(9.555)
Boekwaarde 31 december 2016
7.132
3.983
26.955
38.070
Cumulatieve afschrijvingen
-
6.599
76.371
82.970
Cumulatieve herwaardering
(3.750)
-
-
(3.750)
Aanschaffingsprijs
3.382
10.582
103.326
117.290
De investeringen zijn nader toegelicht in het directieverslag.
De cumulatieve herwaardering heeft betrekking op de bedrijfsterreinen gelegen te Uden, Nieuw-Vennep en Hoogeveen, alsmede op de waarde van de grond van de winkelpanden die in eigendom zijn. Deze winkelpanden zijn gelegen in Elst, Den Helder, ’s Hertogenbosch en Uden. De terreinen behorende bij de winkelpanden zijn op 30 juni 2015 getaxeerd en de grond behorende bij de distributiecentra te Uden en Hoogeveen zijn op 25 november 2015 getaxeerd door een onafhankelijke taxateur. De taxatie van het distributiecentrum te Nieuw-Vennep is op 25 juli 2014 door een onafhankelijke taxateur uitgevoerd. De taxaties zijn met behulp van de huurwaardekapitalisatiemethode uitgevoerd.
De materiële vaste activa zijn bedoeld voor eigen gebruik.
- 2 Immateriële vaste activa
2016
2015
Boekwaarde 1 januari
3.477
3.517
Acquisities
1.776
-
Investeringen
3.396
1.370
Valutacorrecties
(34)
9
Afschrijvingen
(1.613)
(1.419)
Boekwaarde 31 december
7.002
3.477
Cumulatieve afschrijvingen
7.693
6.260
Aanschaffingsprijs
14.695
9.737
De investeringen zijn nader toegelicht in het directieverslag.
Samenhangend met de overname van Sängjätten is de merknaam ‘Sängjätten’ geactiveerd voor een bedrag van € 1,8 miljoen met een afschrijvingstermijn van 20 jaar. De overige immateriële vaste activa bestaan hoofdzakelijk uit licenties en software.
- 3 Financiële vaste activa
De financiële vaste activa bestaan enerzijds uit langlopende vorderingen van € 660 (2015: € 395) en anderzijds uit uitgestelde belastingvorderingen van € 1.217 (2015: € 1.185).
De langlopende vorderingen betreffen waarborgsommen ten behoeve van de huurovereenkomsten van winkels. Deze worden gerubriceerd onder de financiële vaste activa vanwege het langlopende karakter van deze vorderingen.
De uitgestelde belastingvorderingen aan het einde van het verslagjaar worden als volgt nader gespecificeerd:
2016
2015
Compensabele verliezen
643
632
Verschil fiscale en commerciële waardering (im)materiële vaste activa
291
291
Verschil fiscale en commerciële waardering pensioen
261
251
Verschil fiscale en commerciële waardering voorraad
22
11
Stand per 31 december
1.217
1.185
Ultimo 2016 is een belastingvordering opgenomen onder de financiële vaste activa van € 643 (2015: € 632) uit hoofde van toekomstige verliescompensatie. Deze vordering heeft voor € 530 betrekking op de overname van BettenMax in 2015. BettenMax beschikte op het moment van overname over niet-geactiveerde fiscaal compensabele verliezen. Omdat Beter Bed Holding op basis van de huidige inzichten verwacht deze fiscale verliezen binnen vijf jaar te kunnen compenseren, zijn deze volledig geactiveerd.
Een bedrag van € 10.797 (2015: € 8.824) aan te compenseren verliezen is niet verantwoord in de balans. Beter Bed Holding heeft als beleid dat fiscaal compensabele verliezen alleen worden geactiveerd indien er op basis van een onderbouwde prognose van de fiscale resultaten binnen vijf jaar redelijke compensatiemogelijkheden te verwachten zijn. Compensatie van deze verliezen is op basis van de huidige inzichten onvoldoende waarschijnlijk. De fiscaal compensabele verliezen hebben de volgende looptijd:
Looptijd
1 jaar
-
2 tot en met 5 jaar
1
6 tot en met 10 jaar
896
11 tot en met 15 jaar
4.528
Oneindig
5.372
Het verloop van de uitgestelde belastingvorderingen in 2016 en 2015 is als volgt:
2016
2015
Stand per 1 januari
1.185
497
Via winst-en-verliesrekening
32
(70)
Via overname deelneming
-
758
Vanuit eigen vermogen
-
-
Stand per 31 december
1.217
1.185
- 4 Voorraden
Deze post bestaat uit winkelvoorraad € 55.239 (2015: € 50.962) en magazijnvoorraad € 6.645 (2015: € 6.964). De in deze post opgenomen afwaardering in verband met mogelijke incourantheid kan als volgt worden gespecificeerd:
2016
2015
Stand per 1 januari
1.633
1.673
Toevoegingen
1.595
806
Onttrekkingen
(1.354)
(846)
Stand per 31 december
1.874
1.633
Gezien de hoogte van de brutomarge, de omloopsnelheden en het feit dat het over het algemeen weinig trendgevoelige producten zijn, is het risico op incourantheid van de voorraad relatief laag. Bij de uitverkoop van incourante voorraden worden doorgaans prijzen gerealiseerd die boven de kostprijs liggen.
De voorziening voor incourante voorraden heeft met name betrekking op retouren die niet aan de leverancier kunnen worden geretourneerd, beschadigde producten, showroomvoorraad, producten die uit het assortiment gaan en producten met een zeer lage omloopsnelheid. Bij ieder van deze categorieën wordt een inschatting gemaakt van de directe opbrengstwaarde. Indien de boekwaarde hoger ligt dan de directe opbrengstwaarde wordt de voorraad voor dit verschil afgewaardeerd.
De totale boekwaarde van de voorraad waarover een risico van incourantheid wordt gelopen, bedraagt € 6.203 (2015: € 3.240). De directe opbrengstwaarde van deze voorraad bedraagt € 4.329 (2015: € 1.607). Daarmee bedraagt het percentage van voorraad waarover een risico van incourantheid wordt gelopen ten opzichte van de totale voorraad 9,7% (2015: 5,4%).
- 5 Vorderingen
Alle vorderingen hebben een looptijd korter dan één jaar en zijn gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs welke gelijk is aan de nominale waarde. De verkopen in de winkels en de uitleveringen van orders worden contant afgewikkeld. De vorderingen betreffen voornamelijk groothandelsdebiteuren en vorderingen op leveranciers uit hoofde van overeengekomen bonussen.
Vorderingen worden individueel voorzien indien er objectieve aanwijzingen zijn dat de kans op oninbaarheid groter is dan 50%. Deze inschatting wordt gemaakt aan de hand van ervaringscijfers en overige relevante informatie, zoals faillissement van de betreffende debiteur.
Voor de groothandelsdebiteuren is een voorziening opgenomen van € 25 (2015: € 67). Dit is 5,9% (2015: 47,9%) van de vorderingen waarvan de afgesproken betalingstermijn is verstreken.
- 6 Geldmiddelen en kasequivalenten
Deze post betreft de saldi van kas, cheques en banken. Het bedrag is als volgt samengesteld: kasmiddelen € 380 (2015: € 301), banksaldi € 20.070 (2015: € 23.495) en gelden onderweg € 1.342 (2015: € 1.716).
- 7 Eigen vermogen
Het verloop van de posten in het eigen vermogen is weergegeven in het geconsolideerd mutatie-overzicht eigen vermogen. De onderneming heeft een maatschappelijk kapitaal van € 2.000 verdeeld in 100 miljoen gewone aandelen van € 0,02 nominaal.
Het verloop van het aantal geplaatste en volgestorte aandelen en het verloop van het aantal aandelen in portefeuille is als volgt:
2016
2015
Geplaatste en volgestorte aandelen per 1 januari
21.955.562
21.905.562
Emissie door uitoefening personeelsopties
-
50.000
Geplaatste en volgestorte aandelen per 31 december
21.955.562
21.955.562
Aandelen in portefeuille per 1 januari
-
2.723
Inkoop gedurende het jaar
-
-
(Her)uitgifte door uitoefening van opties
-
(2.723)
Verkoop aandelen in portefeuille
-
-
Aandelen in portefeuille per 31 december
-
-
De herwaarderingsreserve heeft betrekking op bedrijfsterreinen.
Aan de Algemene Vergadering zal worden voorgesteld om een slotdividend van € 0,40 in contanten per aandeel uit te keren. Hiermee komt het totale dividend over 2016 op € 0,74 per aandeel (2015: € 0,87).
- 8 Voorzieningen
Voor de langlopende huurcontracten, die betrekking hebben op de exploitatie van formules die zijn gestaakt, is een voorziening voor verlieslatende contracten gevormd. Deze voorziening is gebaseerd op de huurprijs en de resterende looptijd, waarbij rekening is gehouden met een onderverhuurkans en een opslag voor servicekosten.
De voorziening voor verlieslatende huurcontracten laat zich als volgt specificeren:
2016
2015
Stand per 1 januari
898
2.055
Toevoeging
-
-
Onttrekkingen
(450)
(714)
Vrijval
(173)
(443)
Stand per 31 december
275
898
Waarvan kortlopend (in overige schulden)
77
360
Totaal voorziening verlieslatende huurcontracten
198
538
De vrijval wordt in 2016 voornamelijk veroorzaakt door het vroegtijdig kunnen beëindigen c.q. afkopen van een huurcontract.
- 9 Uitgestelde belastingverplichtingen
De uitgestelde belastingverplichtingen hebben voornamelijk betrekking op de verschillen tussen de fiscale en commerciële waardering van voorraden en vaste activa, waaronder bedrijfsterreinen, in Nederland, Duitsland en Zwitserland. Deze verschillen hebben een langlopend karakter. De uitgestelde belastingverplichtingen aan het einde van het verslagjaar worden als volgt nader gespecificeerd:
2016
2015
Herwaardering van bedrijfsterreinen
937
937
Verschil fiscale en commerciële waardering voorraad
761
699
Verschil fiscale en commerciële waardering (im)materiële vaste activa
376
563
Verschil fiscale en commerciële waardering huurverplichtingen
80
80
Totaal
2.154
2.279
Het verloop van deze post in 2016 en 2015 is als volgt:
2016
2015
Stand per 1 januari
2.279
2.218
Via winst-en-verliesrekening
(125)
73
Vanuit eigen vermogen
-
(12)
Stand per 31 december
2.154
2.279
- 10 Kortlopende verplichtingen
De vennootschap heeft ten behoeve van de financiering van de groep rekening-courantfaciliteiten van in totaal € 41,5 miljoen beschikbaar. Verder zijn faciliteiten beschikbaar voor het verstrekken van garanties ten bedrage van € 7,6 miljoen.
Ten behoeve van de rekening-courantfaciliteiten hebben de vennootschap en haar dochtermaatschappijen zich verbonden om hun activa niet zonder voorafgaande toestemming van de kredietverstrekkers met enig zekerheidsrecht te bezwaren.
Onderdeel van genoemde rekening-courantfaciliteiten zijn twee gecommitteerde faciliteiten ten bedrage van € 10,0 miljoen elk die een looptijd hebben tot en met respectievelijk 10 juli 2020 en 15 juli 2020. Er zijn geen zekerheden verstrekt voor de gecommitteerde faciliteiten. De belangrijkste voorwaarden van de kredietfaciliteiten zijn een minimale solvabiliteit van 25% en een ratio van netto-rentedragende-schuld gedeeld door EBITDA van maximaal 2,5.
Aan het einde van het verslagjaar werd enkel gebruikgemaakt van de rekening-courantfaciliteiten voor het verstrekken van bankgaranties voornamelijk ten behoeve van huurverplichtingen ten bedrage van € 0,6 miljoen (2015: € 0,5 miljoen). Van de faciliteiten specifiek beschikbaar voor het verstrekken van garanties was ultimo 2016 € 6,3 miljoen (2015: € 6,0 miljoen) in gebruik.
De overige schulden laten zich als volgt specificeren:
2016
2015
Aanbetalingen
9.804
8.525
Reservering personeelskosten en personeelsuitkeringen
8.408
8.146
Overig
3.344
2.937
Totaal
21.556
19.608
In de post reservering personeelskosten en personeelsuitkeringen is een pensioenverplichting opgenomen voor een voormalig werknemer. De verplichting met een omvang van € 1,5 miljoen (2015: € 1,4 miljoen) is berekend op actuariële basis.
- 11 Financiële verplichtingen
tot 3 maanden
3 tot 12 maanden
1 tot 5 jaar
2016
Handelsschulden
31.856
-
-
Kredietinstellingen
-
-
-
Totaal
31.856
-
-
2015
Handelsschulden
22.903
-
-
Kredietinstellingen
-
-
-
Totaal
22.903
-
-
De marktwaarde van de financiële verplichtingen is bij benadering gelijk aan de geamortiseerde kostprijs.
- 12 Informatie per geografisch gebied
Omzet per land
2016
%
2015
%
Duitsland
213.800
52
222.792
58
Nederland
138.115
34
115.254
30
Overige landen
59.824
14
48.744
12
Correctie intercompany
(1.282)
-
(1.350)
-
Totaal
410.457
100
385.440
100
(Im)materiële vaste activa per land
2016
2015
Nederland
24.731
23.580
Duitsland
13.236
10.853
Overige landen
7.105
3.564
Totaal
45.072
37.997
- 13 Personeelskosten
In de bedrijfslasten zijn de volgende loon- en salariscomponenten opgenomen:
2016
2015
Lonen en salarissen
82.684
75.611
Sociale lasten
14.881
14.106
Pensioenpremies
2.657
2.267
Personeelsopties
301
192
Totaal
100.523
92.176
De pensioenpremies hebben vrijwel uitsluitend betrekking op toegezegde bijdrageregelingen of als zodanig aangemerkte regelingen. De kosten voor personeelsopties hebben voor € 135 betrekking op de huidige en gewezen bestuurders van de onderneming (2015: € 83).
Gemiddeld aantal werknemers
Bij de in de consolidatie betrokken ondernemingen waren in 2016 gemiddeld 2.621 werknemers (FTE) in dienst (2015: 2.427):
2016
2015
Duitsland
1.610
1.560
Nederland
636
586
Spanje
69
61
Oostenrijk
152
122
Zwitserland
96
87
België
11
11
Frankrijk
3
-
Zweden
44
-
Totaal
2.621
2.427
- 14 Optieprogramma
De opties hebben een langetermijnkarakter en kunnen worden uitgeoefend mits de resultaatdoelstelling bereikt is. Vóór 2013 zijn de kosten van het optieprogramma berekend met behulp van het model van Black & Scholes. Vanaf 2013 zijn de kosten van het optieprogramma berekend met behulp van een gecombineerd model van Black & Scholes en Monte Carlo-simulaties. Hierna volgt een overzicht van de details van de verstrekte en nog uitstaande opties alsmede de gehanteerde waarden in het model van Black & Scholes.
Vanaf de optieserie 2013 zijn de voorwaarden gewijzigd. In de eerste drie jaar na uitgifte van de toegekende opties worden telkenmale per jaar 33,3% van de opties onvoorwaardelijk indien de 'Total Shareholder Return' (TSR = koerswinst vermeerderd met het uitgekeerde dividend) van Beter Bed Holding N.V. beter is dan de 'Total Shareholder Return' van de AScX met het jaar van uitgifte als basis. Daarnaast dient de werknemer na drie jaar nog in dienst te zijn. Uitoefening van de opties kan uitsluitend geschieden na drie jaar indien voldaan wordt aan deze voorwaarden.
In 2016 is het optieprogramma in opzet gewijzigd. De opties worden onvoorwaardelijk ineens drie jaar na uitgifte (in tegenstelling tot telkenmale per jaar 33,3%). Daarnaast wordt de TSR van Beter Bed Holding, die na drie jaar is bereikt, afgezet tegen de TSR van een negental relevante binnenlandse en buitenlandse beursgenoteerde bedrijven, die tezamen een peergroup vormen. De Directie van Beter Bed Holding N.V. is verplicht de in enig jaar verkregen aandelen uit hoofde van het optieprogramma gedurende vier jaar aan te houden. Tot 2016 blijft het oude optiebeleid/optiecontract gelden voor de reeds toegekende opties.
Vanaf de 2013-serie betekent dit dat bij de berekening wordt uitgegaan van drie verschillende Black & Scholes-waarden, risicovrije rentevoeten en volatiliteitpercentages. De bandbreedte van deze percentages zijn opgenomen in onderstaande tabel.
2016
2015
2014
2011
Aantal verstrekt
197.500
186.000
166.700
218.000
waarvan A.H. Anbeek
50.000
50.000
40.000
50.000
waarvan B.F. Koops
40.000
40.000
32.000
-
Aantal uitstaand
197.500
113.333
97.800
133.650
Waarde volgens Black & Scholes
€ 2,41 - € 2,44
€ 2,19 - € 2,67
€ 1,78 - € 1,93
€ 1,58
Uitoefenen vanaf
19-05-2019
19-05-2018
19-05-2017
28-10-2013
Uitoefenen tot en met
18-05-2021
19-05-2020
19-05-2019
28-04-2017
Winstdoelstelling (in miljoen)
-
-
-
€ 32,0
Winstdoelstelling gerealiseerd in jaar
-
-
-
-
TSR > AScX
-
Nee
Deels (33,3%)
-
TSR > Peer Group
-
-
-
-
Aandelenkoers op toekenningsdatum
€ 20,00
€ 22,79
€ 17,37
€ 14,67
Uitoefenkoers
€ 19,99
€ 22,79
€ 17,37
€ 14,67
Verwachte looptijd
5 jaar
5 jaar
5 jaar
3,8 jaar
Risicovrije rentevoet (%)
-0,52
0,30
0,78 - 0,46
1,71
Volatiliteit (%)1
25,40
26,58
27,50 - 21,94
32,15
Dividend yield (%)
3,40
5,40
5,20
9,00
- 1 De verwachte volatiliteit is gebaseerd op de eindemaandsslotkoersen over de meest recente periode met een lengte gelijk aan de verwachte looptijd met een maximum van vijf jaar.
In 2016 zijn 87.108 opties vervallen doordat een aantal optiegerechtigde medewerkers voortijdig uit dienst is gegaan. Daarnaast zijn in 2016 in totaal 127.750 opties vervallen doordat de looptijd is verstreken. Verder is een deel van de opties komen te vervallen doordat niet aan de vestingcondities is voldaan. Het betreft hier de series 2013 deel III, 2014 deel II en 2015 deel I. Tot slot zijn in 2016 197.500 nieuwe opties verstrekt. Zie het overzicht uitstaande optieseries.
- 15 Afschrijvingen
2016
2015
Afschrijvingen en afwaarderingen materiële vaste activa
9.555
8.406
Afschrijvingen en afwaarderingen immateriële vaste activa
1.613
1.419
Totaal afschrijvingen en afwaarderingen
11.168
9.825
De gehanteerde afschrijvingspercentages zijn gebaseerd op de verwachte economische levensduur en zijn als volgt:Bedrijfsterreinen
0%
Bedrijfsgebouwen
3,33%
Andere vaste bedrijfsmiddelen
10% tot 33%
Immateriële bedrijfsmiddelen
5% tot 33%
- 16 Overige bedrijfskosten
De overige bedrijfskosten bestaan voor € 47,8 miljoen uit huurkosten en leasekosten (2015: € 45,2 miljoen). Het restant van deze kosten betreft voornamelijk verkoop- en distributiekosten.
- 17 Belastingen
De aansluiting tussen de belastingdruk en de uitkomst van de berekening van de winst voor belasting vermenigvuldigd met het nominale belastingtarief in Nederland is per 31 december 2016 en per 31 december 2015 als volgt:
2016
2015
Winst voor belastingen
25.877
30.648
Tegen het nominale tarief in Nederland: 25,0% (2015: 25,0%)
6.469
7.662
Aanpassing winstbelasting vorige jaren
105
(40)
Permanente verschillen
(1.406)
(1.559)
Niet-opgenomen toekomstige verliescompensatie
602
397
Realisatie niet-gewaardeerde verliezen
-
-
Toekomstige verliescompensatie
(42)
-
Effect van belastingtarieven buiten Nederland
1.134
1.629
Tegen een effectief belastingtarief van 26,5% (2015: 26,4%)
6.862
8.089
Winstbelasting opgenomen in de geconsolideerde winst-en-verliesrekening
6.862
8.089
In Europees verband vindt momenteel een nadere harmonisatie plaats van fiscale wetgeving. Als gevolg daarvan zal Beter Bed Holding met ingang van 2017 naar verwachting niet langer gebruik kunnen maken van een aantal fiscale faciliteiten in Duitsland. Dit zal naar alle waarschijnlijkheid een negatieve impact hebben op het effectieve belastingtarief van de groep in 2017.
De belastingpost in de winst-en-verliesrekening is als volgt samengesteld:2016
2015
Belasting over lopend jaar
6.802
7.985
Aanpassing winstbelasting vorige jaren
105
(40)
Tijdelijke verschillen
(146)
(14)
Realisatie verliescompensatie
101
158
Winstbelasting opgenomen in de geconsolideerde winst-en-verliesrekening
6.862
8.089
- 18 Bezoldiging bestuurders en commissarissen
De bezoldiging van bestuurders in 2016 en 2015 is als volgt:
A.H. Anbeek
B.F. Koops
Totaal
2016
2015
2016
2015
2016
2015
Salaris
350
350
250
250
600
600
Variabele beloning
110
180
73
91
183
271
Pensioen
105
105
63
63
168
168
Personeelsopties
78
52
57
31
135
83
Sociale lasten
16
15
16
15
32
30
Leaseauto
13
13
16
16
29
29
Totaal
672
715
475
466
1.147
1.181
De variabele beloningen hebben betrekking op het jaar waaronder ze zijn gerubriceerd en opgenomen in de kosten van dat jaar. Bij de Directievoorzitter geldt dat de variabele beloning voor 50% afhankelijk is van het behalen van kwantitatieve doelstellingen en voor 50% afhankelijk is van het behalen van kwalitatieve doelen. Bij de Financieel Directeur is 40% van de variabele beloning afhankelijk van het behalen van kwantitatieve resultaten, de resterende 60% is afhankelijk van het bereiken van kwalitatieve doelen. Voor een uitgebreide toelichting wordt verwezen naar het remuneratierapport.
De bij de personeelsopties vermelde kosten betreffen de in dat jaar in de winst-en-verliesrekening verantwoorde bedragen.
De Directievoorzitter en de Financieel Directeur bezitten aan het eind van het boekjaar 3.000 respectievelijk 1.500 aandelen van Beter Bed Holding N.V. Zij hebben geen uitoefenbare opties op aandelen van Beter Bed Holding N.V. per 31 december 2016.De bezoldiging van commissarissen in 2016 en 2015 is als volgt:
2016
2015
D.R. Goeminne
40
40
A.J.L. Slippens
26
26
E.A. de Groot
30
30
W.T.C. van der Vis
30
30
Totaal
126
126
Leden van de Raad van Commissarissen hebben noch aandelen noch uitoefenbare opties op aandelen van Beter Bed Holding N.V.
- 19 Winst per aandeel
De nettowinst van € 19,0 miljoen gedeeld door het gemiddeld aantal uitstaande aandelen van 21.955.562 betekent een winst per aandeel van € 0,87 in het verslagjaar (2015: € 1,03). Als gevolg van de uitstaande optieseries is het aantal aandelen voor de berekening van de verwaterde winst per aandeel gelijk aan 22.003.666. Dit resulteert in een verwaterde winst per aandeel van € 0,86 (2015: € 1,02).
- 20 Niet uit de balans blijkende verplichtingen
De onderneming is langlopende huur- en leaseverplichtingen aangegaan inzake bedrijfspanden en overige bedrijfsmiddelen. Op balansdatum kan de minimale verplichting als volgt worden weergegeven:
Looptijd
2017
2018
2019
2020
2021
na 2021
Huurovereenkomsten
42.128
28.637
19.529
12.047
7.122
1.277
Leaseovereenkomsten
2.092
1.550
1.130
721
457
380
Totaal
44.220
30.187
20.659
12.768
7.579
1.657
Voor de Beter Bed-formule zijn de huurovereenkomsten voor bedrijfspanden voornamelijk langlopend (vijf tot tien jaar) met mogelijkheid tot verlenging. De huurovereenkomsten voor de Matratzen Concord-formule worden merendeels voor een termijn van vijf tot tien jaar aangegaan, waarbij een clausule wordt opgenomen dat de overeenkomst gedurende de eerste twee jaar kosteloos kan worden beëindigd.
In het verslagjaar is een bedrag van € 45,1 miljoen (2015: € 42,6 miljoen) verwerkt in de winst-en-verliesrekening uit hoofde van huurovereenkomsten onroerend goed en een bedrag van € 2,7 miljoen (2015: € 2,6 miljoen) uit hoofde van leaseovereenkomsten overige bedrijfsmiddelen.Het Bedrijfstakpensioenfonds Wonen heeft een beleidsdekkingsgraad van 94,3% per ultimo 2016 (ultimo 2015: 103,3%). Per 31 december 2016 heeft de onderneming geen additionele verplichting.
- 21 Kosten controle jaarrekening
De kosten in rekening gebracht voor controle van de jaarrekening en andere niet-controleopdrachten door de controlerend accountant PwC Accountants N.V. bedragen:
2016
2015
Controle van de jaarrekening
252
189
Andere niet-controleopdrachten
16
16
Totaal
268
205
De kosten voor controle van de jaarrekening en andere niet-controleopdrachten door PwC Accountants N.V. in Nederland bedragen € 145 (2015: € 104).
De andere niet-controleopdracht in 2016 betreft de beoordeling van de halfjaarcijfers.
- 22 Verbonden partijen
De in het hoofdstuk grondslagen van consolidatie vermelde vennootschappen zijn betrokken in de consolidatie van Beter Bed Holding N.V. en haar deelnemingen.
Beter Bed Holding N.V. heeft voor alle Nederlandse groepsmaatschappijen verklaringen van hoofdelijke aansprakelijkheid afgegeven ten behoeve van uit rechtshandelingen van deze groepsmaatschappijen voortvloeiende verplichtingen. Op grond van deze garantieverklaringen is door deze groepsmaatschappijen gebruikgemaakt van de ontheffingsmogelijkheden, zoals vermeld in artikel 403 lid 1 en 3 van Titel 9 Boek 2 BW.
De financiële relaties tussen Beter Bed Holding N.V. en haar deelnemingen bestaan nagenoeg geheel uit het ontvangen van dividenden en het ontvangen van rente op verstrekte leningen.
- 23 Gebeurtenissen na balansdatum
In de tijd tussen het einde van het verslagjaar en het opmaken van deze jaarrekening hebben zich geen gebeurtenissen voorgedaan waarvan melding zou moeten worden gemaakt.